حسابهای پرداختی

حسابهای پرداختی

منشاء و ماهیت حساب های پرداختنی :

اصطلاح حساب های پرداختنی به بدهی های ناشی از خرید کالا و خدمات ، در جریان عادی تجارت گفته می شود . که شامل ، خرید نسیه کالا ، مواد اولیه ، دارایی های ثابت و اثاثه اداری است .

بدهی های بهره دار نباید جزء حساب های پرداختنی طبقه بندی شود ، بلکه باید جداگانه و تحت عنوان های اوراق قرضه ، اسنادپرداختنی ، وام های با وثیقه یا قراردادهای اقساطی نشان داده شود .

مهمترين مشكل حسابرسان در بررسي بدهي‌ها ، كمتر از واقع نشان داده شدن يا حتي از قلم افتادگي بدهي‌ هاست . كمتر از واقع نشان دادن بدهي‌ها به اندازه بيش از واقع نشان دادن دارايي‌ها ، وضع مالي شركت را بهتر نشان مي‌دهد و تخلف‌ها را مي‌پوشاند . كمتر از واقع نشان دادن بدهي‌ها معمولاً با كمتر از واقع نشان دادن هزينه‌ها و بيش از واقع نشان دادن سود خالص همراه است . بنابر اين روش‌هاي حسابرسي بدهي‌ها بايد به گونه اي طراحي شوند ، كه كامل بودن بدهي‌هاي ثبت شده را آشكار سازد .

روش‌هاي كشف كمتر از واقع نشان دادن بدهي‌ها متفاوت از روش‌هاي حسابرسي براي كشف بيش از واقع نشان داده شدن دارايي‌هاست . بيش از واقع نشان دادن دارايي‌ها معمولاً با يك ثبت نادرست در مدارك حسابداري همراه است . برعكس كمتر از واقع نشان دادن يك بدهي عموماً با ثبت نكردن معامله اي صورت مي گيرد كه بدهي را به وجود آورده است . كشف يك ثبت از قلم افتاده ، به مراتب مشكل‌تر از كشف يك ثبت جعلي مي باشد . حسابرسان از مدت ها پيش تشخيص داده‌اند كه پيچيده‌ترين تخلف ، تقلبي است كه با ثبت نكردن معاملات بوجود مي آيد .

هدف های حسابرسان از رسیدگی به حساب های پرداختنی تعیین موارد زیر است :

1-    کفایت سیستم کنترل داخلی حساب های پرداختنی و چرخه خرید و پرداخت ها .

2-    اعتبار حساب های پرداختنی ثبت شده . (رخداد و تعهد)

3-    ثبت دفاتر بودن تمام حساب های پرداختنی . (کامل بودن)

4-    صحت محاسبات ریاضی جداول پشتوانه حساب های پرداختنی و انطباق آن ها با حساب های دفتر کل .( صحت محاسبات ریاضی)

5-    درستی ارزشیابی حساب های پرداختنی .

6-    کفایت افشاء و چگونگی ارائه پرداختی ها در صورت های مالی .

سيستم كنترل داخلي حساب هاي پرداختني :

بحث درباره سيستم كنترل داخلي حساب هاي پرداختني مي تواند چنان گسترش يابد كه تمام چرخه خريد يا تحصيل را در برگيرد . در يك سيستم خوب و مؤثر خريد ،

الف) دايره انبار يا دايره كنترل موجودي‌ها ، درخواست خريدي را تهيه و تصويب مي كند .

ب) درخواست خريد براي دايره خريد ارسال مي شود .

ج)  نسخه اي از اين درخواست خريد به ترتيب شماره در دايره تهيه كننده ، بايگاني مي گردد .

د) مدارك بايگاني شده در مرحله قبل ، با سفارش خريد تنظيم شده و نهايتاً گزارش دريافت كالا مطابقت داده مي شود .

ه) دايره خريد با دريافت درخواست خريد لزوم سفارش دادن مواد و كالاي درخواستي را تعيين مي‌كند .

و) پس از كسب مجوز خريد ، تداركات (دايره خريد) فروشنده مناسب را با توجه به قيمت اعلامي توسط  آن ها  انتخاب مي كند .

ز) كنترلي كه انتظار مي رود حسابرسان در يك دايره حساب پرداختني مناسب با آن روبه رو شوند ، مطابقت ماهانه جزئيات حساب هاي پرداختني ( يا برگه هاي پرداختني ) ، با حساب كنترل بستانكاران در دفتر كل است .

کاربرگ های حسابرسی حساب های پرداختنی :

كاربرگ اصلي حساب هاي پرداختني ، تراز آزمايشي انواع مانده های حساب هاي پرداختني به تاريخ ترازنامه و درخواست هاي تأييديه بستانكاران ، كاربرگ هاي اساسي حساب هاي پرداختني می باشد . ترازهای آزمايشي مزبور اغلب به شكل گزارش هاي چاپي كامپيوتر است . علاوه بر اين ، حسابرسان مي توانند فهرستي از حساب هاي پرداختني ثبت نشده را كه در طول رسيدگي هاي خود كشف كرده اند ، را تهيه كنند .

برنامه حسابرسی :

الف : سیستم كنترل هاي داخلي حساب های پرداختنی را ارزیابی کنید. 

1-    شناختي از سيستم كنترل داخلي حساب های پرداختنی كسب كنيد .

یکی از راه های آشنایی با سیستم کنترل داخلی حساب های پرداختنی ، استفاده از نمودگرهای تهیه شده توسط صاحب کار است . حسابرسان می توانند از پرسشنامه کنترل های داخلی نیز برای کسب اطلاعات مربوط به کنترل های داخلی حساب های پرداختنی استفاده کنند .

2-    احتمال خطر كنترل را درباره هر يك از سرفصل هاي عمده حساب های پرداختنی در تاريخ ترازنامه تعيين و آزمون‌هاي اضافي كنترل‌ها را طراحي كنيد .

احتمال خطر کنترل ، تنها زمانی کمتر از حداکثر برآورد می شود ، که کنترل های لازم را  آزمون ها نشان می دهد . حسابرسان باید تعیین کنند که کدام آزمون اضافی کنترل ها احتمالاً محدود کردن آزمون ها محتوا را از لحاظ هزینه اجرا ایجاب می کند .

3-    آزمون هاي اضافي كنترل ها را درباره آن دسته از كنترل داخلي اجرا كنيد .حسابرسان قصد دارند براي كاهش سطح تعيين شده احتمال خطر و در نتيجه ، كاهش آزمون هاي محتوا بر آن ها اتكاء كنند .

4-    احتمال خطركنترل را درباره هر يك از سر فصل‌هاي عمده حساب‌هاي پرداختني ترازنامه و بر اساس آزمون کنترل های انجام شده ، دوباره  برآورد و آزمون‌هاي محتوا را طراحي كنيد .

 ب: آزمون هاي محتواي معاملات و مانده هاي حساب هاي پرداختني :

5-    تراز آزمايشي حساب های پرداختي را به تاريخ ترازنامه از صاحب كار دريافت كنيد و با دفتر كل ، مغايرت گيري نمایید .

یکی از هدف های این روش ، اثبات مطابقت داشتن مبلغ بدهی مندرج در ترازنامه با جمع تک تک اقلامی است که در مدارک تفصیلی بدهی ها وجود دارد . هدف دیگر از اجراي آزمون فوق ، فراهم آوردن نقطه شروعی است برای آزمون‌های محتوا .

6-    مانده هاي پرداختني به بستانكاران انتخابي را با بازرسي مدارك پشتوانه آن ها ، سندرسي كنيد .

سندرسی مانده های پرداختی به بستانکاران انتخاب شده با مراجعه به برگه های حسابداری ،     فاکتور ها ، سفارش های خرید و گزارش های دریافت ، آزمون محتوایی است ، برای اثبات اعتبار تراز آزمایشی حساب های پرداختنی که توسط صاحب کار تهیه شده است .

7-    بدهي‌هاي ثبت شده را با صورت حساب‌هاي ماهانه فروشندگان ( بستانكاران ) مغايرت گيري كنيد .

مغايرت‌گيري فوق به صورت ماهانه ، روش جاری بسیاری از شرکت‌هاست . حسابرسان برای حصول اطمینان از انجام شدن مغایرت گیری می توانند صورت حساب های فروشندگان را بطور محدود مورد بررسی قرار دهند و چنانچه این کار انجام نشده باشد ، حسابرسان می توانند این کار را به صورت مستقل انجام دهند . یکی از اختلافاتی که با مغایرت گیری صورت حساب های فروشندگان روشن می شود ، هزینه حملی است که فاکتور آن هنوز توسط صاحب کار دریافت یا ثبت نشده است .

8-    تأیيديه حساب هاي پرداختني را با مكاتبه مستقيم با فروشندگان ، دريافت كنيد .

برای تمام فروشندگانی که در طول سال ، از آن ها خرید های عمده ای شده باید درخواست تأییدیه ارسال گردد . این کار به منظور کشف بدهی های ثبت نشده صورت می گیرد و دلیل دیگر آن است که بزرگترین مخاطره در اثبات بدهی ها ، وجود بدهی های ثبت نشده می باشد . در هر صورت این روش اجباری نمی‌باشد .

9-    روش‌هاي تحليلي را درباره حساب های پرداختني و حساب هاي مرتبط ، اجرا كنيد .

حسابرسان برای حصول اطمینان خاطر از معقول بودن کلی حساب‌های پرداختنی می توانند نسبت‌هایی مانند نسبت بستانکاران به خرید و مجموع بدهی های جاری را محاسبه کنند و نسبت‌هاي محاسبه شده را بانسبت‌های سال‌های قبل مقایسه کنند تا روندهای نیازمند پی جویی ، روشن و آشکارگردد .

10-   براي كشف حساب هاي پرداختني ثبت نشده جستجو كنيد .

برای کشف حساب های پرداختنی ثبت نشده ، می توانند از روش‌هایی مانند مغایرت گیری ، تأییدیه و روش های تحلیلی استفاده کنند . حسابرسان در جستجوی حساب های پرداختنی ثبت نشده علاوه بر اقدامات یاد شده ، معاملات ثبت شده پس از پایان سال مالی را نیز حسابرسی می کنند . حسابرسان همچنین باید زمینه‌های احتمالی را در مورد پرداختنی‌های ثبت نشده مورد توجه قرار دهند . مانند :

·       فاکتورهای خرید بدون گزارش دریافت مواد و کالا و گزارش‌های دریافت مواد وکالای بدون فاکتور.

·       برگه‌های پرداختنی ثبت شده بعد از تاریخ ترازنامه در معین بستانکاران .

·       فاکتورهای دریافتی پس از تاریخ ترازنامه توسط صاحب کار .

11-  حساب هاي پرداختني به اشخاص وابسته را جستجو كنيد .

پرداختی های به رؤسا ، مدیران ، سهامداران یا شرکت های وابسته نیاز به توجه ویژه حسابرسان دارد . زیرا ، این گونه پرداختی ها از معاملات حقیقی و بی شبهه ای که بین طرفین با تضاد منافع انجام می شود ، ناشی نشده اند .

12-  چگونگي ارائه حساب هاي پرداختني را در صورت هاي مالي وكيفيت افشاي مربوط به آن را ارزيابي كنيد .

ارائه صحیح حساب های پرداختنی در ترازنامه مستلزم تفکیک مبالغ پرداختنی عمده به اشخاص وابسته ( مدیران ، سهامداران عمده ، رؤسا وکارکنان شرکت )و ارائه جدای آن ها از بستانکاران تجاری است.

زمان رسيدگي:

رسيدگي به حساب هاي پرداختني در تاريخي پيش از تاريخ ترازنامه ، به شرطي مؤثر خواهد بود كه صاحب كار در ثبت بدهي‌هاي با اهميت به وجود آمده در هفته هاي باقي مانده از سال مورد رسيدگي ، كوتاهي نكند . به همين دليل ، بسياري از حسابرسان معتقدند كه بيشتر كار رسيدگي به حساب هاي پرداختني بايد پس ازتاريخ ترازنامه انجام شود . بدهي‌هاي جاري غير از حساب هاي پرداختني براي رسيدگي پيش از تاريخ ترازنامه مناسب‌تر است .

مطالب مرتبط

همه چیز در مورد حسابرسی 

حسابرسی عملیاتی

حسابرسی داخلی 

برخی اصطلاحات بکار رفته در استانداردهای حسابداری

مشخصات فاکتور رسمی مورد تایید دارایی 

جدیدترین تغییرات صورتهای مالی (ترازنانه)

ماهیت حساب به چه معناست؟